Lief dat je er was

Toen bezocht ik jou
en hoorde je nog het geruis van de wind
Toen zat ik bij je
en deelde je jouw laatste woorden: ‘Lief dat je er was’

Toen nam ik afscheid
en luisterde je naar de klank van onze stem
Toen stond ik bij je
en was je één met je adem

Toen keek ik naar je
en zag ik dat je heen was gegaan
Toen aanschouwde ik je lichaam
en verhuisde je naar mijn hart

Nu bezoek je mij
en voel ik je aanwezigheid in het geruis van de wind
Nu zit je bij me
en zeg ik tegen je: ‘Fijn dat je er bent’

De zuster heeft de kamer verlaten, de sluisdeur van de kamer is dicht. Ik ben op bezoek bij mijn schoonmama op de corona afdeling in het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht. We zijn samen. Ik zit in het raamkozijn en kijk haar aan. Ze slaapt. Haar adem gaat moeizaam, maar gelukkig is ze wat rustiger dan zojuist. Ik sluit mijn ogen en probeer te mediteren. Enkele minuten later open ik mijn ogen weer en kijk ik naar buiten. Door het raam zie ik de glinsterende stralen van de zon door de bladeren van een dichtbij staande boom. Ik hoor het geruis van de wind. Op de achtergrond hoor ik mijn adem, hoor ik haar adem.

‘When you love someone, the best thing you can offer is your presence. How can you love if you are not there?’ – Thich Nhat Hanh

Waarom is ze dood?

Vorige week vrijdag is mijn schoonmama overleden. Donderdag was ik de laatste van de familie die nog even met haar sprak. Ik word deze week heen en weer geslingerd tussen herinneringen van de jaren samen, en flashbacks naar die donderdagavond en de vrijdag dat ze stierf. Ik probeer kracht te halen uit het Boeddhisme en mijn mindfulness-beoefening, maar dat is lastig zat. Want hoewel ik ergens voel dat het ok is dat ze is gestorven, zit mijn geest vol met vragen en oordelen. Waarom is ze dood? Waarom was ik daar die donderdag? Waarom ben ik zo verdrietig? Kom op! Terwijl ik er probeer te zijn voor Karin, gaan mijn eigen emoties met me aan de haal. Van verdriet naar vertrouwen, van acceptatie naar verslagenheid.

‘There is no end. There is no beginning. There is only the infinite passion of life.’, – Federico Fellini

Geboorte en dood zijn denkbeelden

De dood heeft altijd een grote rol gespeeld in mijn leven. Neven, nichten, oma’s, ooms, tantes, mijn moeder; ik verloor ze op vroege leeftijd. Op mijn zestiende had ik al een heel elftal aan familieleden zien gaan. Op een gekke manier raakte ik vertrouwd met de dood, maar het wende nooit. Pas toen ik met het Boeddhisme in aanraking kwam, kon ik dieper kijken naar de dood, kon ik ook dankbaarheid voelen, kon ik het grotere geheel een beetje zien. ‘Geboorte en dood zijn denkbeelden’, zegt Thich Nhat Hanh. ‘Het lijkt alsof er geboorte is en alsof er dood is, maar als je goed kijkt, dan is dat niet zo. Als we heel goed naar een wolk kijken, kunnen we zien dat die ook de aard heeft van geen geboorte en geen dood. Vandaag zie je dezelfde wolk misschien niet aan de hemel, maar dat wil niet zeggen dat de wolk doodgegaan is, “niets” geworden is. Het kan dat een wolk verandert in regen of sneeuw of ijs, maar een wolk kan niet doodgaan, niet niets worden. We hebben helemaal niet de macht om van iets niets te maken.’

‘From my rotting body, flowers shall grow and I am in them and that is eternity.’ – Edvard Munch

Verhuisd naar het hart

‘Oma’s lichaam deed het niet meer. Ze is verhuisd van de buitenwereld naar ons hart. Je kunt haar misschien niet meer aanraken, maar als je aan haar denkt, kun je haar heel dichtbij je voelen.’, vertelde ik tegen Namé van de week. Hoe vertel je een kind dat oma dood is? Het verhaal van een sterretje aan de hemel voelde voor ons niet goed. De uitleg naar het hart las ik van een Belgische rouwpsycholoog. Dat voelde beter. Thich Nhat Hahn zegt het als volgt: ‘Wie diep kijkt, beseft dat de dood niet bestaat en dat we niet sterven, maar alleen maar transformeren.’ Dus oma is de wolk, die verandert in regen, die de aarde voedt, die verandert in een bloem. Ze is de zonsondergang en de golven van de zee. Ze is de herinneringen en het gevoel die wonen in ons hart.

‘There were tears and there was sadness and at the same time, there was a realization that ultimately, there’s no death. Who they were in their essence had not been destroyed.’ – Eckhart Tolle

Mindfulness en de dood

‘Ik wil haar knuffelen en aanraken’, zei Karin vanmiddag heel begrijpelijk. Want hoewel de theorie van geen geboorte en geen dood voor sommigen logisch is, klinkt het voor anderen als hocus pocus waarschijnlijk. Het brengt mama niet terug in de hoedanigheid van hoe het was. Met elkaar op de bank zitten voor de tv en The Bold and the beautiful kijken. Koffie drinken en een saucijzenbroodje eten, praten over koetjes en kalfjes. In haar huisje zijn met het gevoel dat alles ok was bij haar, dat komt niet meer terug, en dat doet pijn. Mindfulness helpt me deze week om op die momenten van gemis en pijn, te kijken naar wat er is in het nu. Het verdriet erkennen zo goed als het gaat. M’n lijf voelen, de gedachten en herinneringen zien en mijn tranen laten rollen. Keer op keer de dood in de ogen kijken, tot het steeds iets minder pijn doet.

‘Mindful death means facing death. By facing death, the idea is that we remove ourselves from the fear of death. Death is the great unknown — we don’t know the how, the when, or the where — and the mind tends to fear what’s unknown.’ – Headspac
e

Tijd om te gaan

Nog even terug naar de donderdagavond. 25 minuten later zit ik nog altijd in het raamkozijn. Mama wordt wakker. Ze heeft dorst, zegt ze. De thee op het dienblad dat boven haar bed hangt, ziet ze niet.  Ik wijs het voor haar aan, het duurt even, maar ze vindt de kracht om het bekertje te pakken en een slokje te nemen. ‘De meisjes hebben vanochtend zo lekker in het badje gespeeld in de tuin, maar ze missen u wel hoor. Ze zijn echt dol op u.’, zeg ik zachtjes. Ze lijkt het te horen, maar helemaal zeker ben ik niet. Ik zit nog een tijdje in stilte in het raamkozijn, probeer zo goed als het gaat er te zijn, aanwezig te zijn. Dan is het tijd om te gaan. Ik keer mijn blik nog één maal haar kant op en zij richt zich nog een keertje op. Ze kijkt me aan en zegt: ‘Lief dat je er was.’

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *