alsof mijn hand zit vastgelijmd
aan het schrikdraad van het leven
m’n lichaam schokt en beeft
gedachten blijven aan de binnenkant
van mijn schedel kleven
alsof de wand is weggehaald
tussen mijn ziel en de oerknal
ik ben beland in een vrije val
tussen m’n eigen realityshow
en een paradijselijk niemand dal
alsof ik in een achtbaan zit
van toekomst naar verleden
ik schreeuw,
hoor, voel, zie ruik, proef, manoeuvreer
dwars door
de geluidsbarrière van het heden
alsof ik naakt zwem
in een drooggelegd meer
met mijn kop in het zand
op weg naar de waterkant
in gevecht
met mijn automatische vermogen
en mijn dolende verstand
alsof de grenzen vervagen
tussen mijn geest en het moment
in mijn hart liefde, toewijding, angst
twijfel, lef en onzekerheid
in mijn hand een enkeltje
bestemming onbekend
Zitmeditatiereis
22 minuten op weg. Mijn kont doet pijn, m’n voet slaapt, het geluid van de radiator klinkt als nagels op een krijtbord. Mijn ogen knipperen, ik voel mijn hart bonken in de aders van m’n linkerhand. M’n lichaam schokt en beeft. Ik donder denkbeeldig in een ravijn, in een zwart gat, zie tegelijkertijd een herinnering van m’n vader en geef hem een knuffel. Ineens jeukt m’n neus. Die zit vol met snot en maakt een piepend geluid. Ik hap naar lucht en zucht diep. Dan klinkt er een belletje, ten teken van het einde van deze zitmeditatiereis.
‘Het is geen prettig vooruitzicht voor wie er pas mee begint, maar meditatie blijft altijd een moeilijke opgave.’ – Nico Tydeman
Innerlijke reis
Ik hou van reizen. Het globetrotten is me met de paplepel ingegoten. Mijn vader reisde vroeger veel voor zijn werk en thuis lagen het gehele jaar door reisgidsen op tafel. We gingen meestal twee keer per jaar op vakantie; in de zomer 6 weken naar het Gardameer, in de winter skiën in Oostenrijk. Veel familie emigreerde daarnaast naar het buitenland. Over de wereld reizen zit in mijn bloed. Een jaar of zes geleden begon ik aan een andere reis, een innerlijke reis. Ik ontdekte mindfulness. Een reis met niet altijd een vakantiegevoel.
‘Wherever you go, there you are’ – Jon Kabat-Zinn
Hart
Ik heb mindfulness leren kennen op mijn eerste Boeddhistische retraite in 2010. De bewustzijnstoestand wordt ook wel het hart van het Boeddhisme genoemd en is een van de acht stappen op het 8-voudige pad dat kan leiden tot verlichting. Mindfulness helpt mij vooral om balans te vinden in mijn drukke bestaan, en vooral in mijn denkende hoofd. Het is de tegenpool van mijn semi Rock & Roll levensstijl en voelt heel erg als thuiskomen. Mijn hart bloeit op als ik samen met mijn meditatiegroep mediteer of mindful wandel over het strand, en ik kan al mijn probleempjes relativeren als ik een wijze Boeddhistische monnik hoor zeggen dat ik mijn gedachten niet zo serieus moet nemen. Mindfulness zit in mijn hart, daarom ook startte ik in september de opleiding tot mindfulnesstrainer op de Radboud Universiteit in Nijmegen.
In het westen is mindfulness bekend geworden door het werk van onder anderen Thich Nhat Hanh. In 1982 stichtte hij het boeddhistische centrum Plum Village, een meditatiegemeenschap in de Dordogne in Frankrijk. De Amerikaan Dr. Jon Kabat-Zinn, Hoogleraar aan de University of Massachusetts Medical School heeft als eerste het begrip mindfulness uit zijn boeddhistische context gehaald en een acht weken durende training ontwikkeld, mindfulness based stress reduction (MBSR). – Wikipedia
In de kroeg
‘Wat is dat, mindfulness?’, vroeg een kennis van het weekend in de kroeg aan me, toen ik vertelde over mijn opleiding. Ik riep iets over meditatie en leven in het nu, dat wij mensen vaker in ons hoofd zitten dan in het moment. Gaf als voorbeeld een ritje op de fiets door de natuur, een prachtig bos wellicht, en dat je tijdens het fietsen geen bomen ziet of vogels hoort, maar in je hoofd een planning maakt voor komend weekend, waardoor je de pracht van de flora en fauna om je heen mist. Hij knikte alsof ie het begreep en nam een slokje van zijn bier. Dat het beoefenen van mindfulness daarnaast gaat over niet-oordelen, geduld, eindeloos beginnen, vertrouwen, niet-streven, acceptatie en loslaten (7 pijlers van mindfulness), en voor mij een vaak confronterende levenswijze is, liet ik maar even achterwegen.
‘In Asian languages, the word for ‘mind’ and the word for ‘heart’ are same. So if you’re not hearing mindfulness in some deep way as heartfulness, you’re not really understanding it. Compassion and kindness towards oneself are intrinsically woven into it. You could think of mindfulness as wise and affectionate attention.’ – Jon Kabat Zinn
‘Mindfulness isn’t difficult, we just need to remember to do it.’ – Sharon Salzberg
Oh my god
‘Er uit!’, schreeuw ik tegen mijn vriendin, als we even stoppen met de auto, zodat ze uit kan stappen voor een boodschap. Ik word op de hielen gezeten door een dikke Mercedes. Het stoplicht springt op groen, m’n meisje smijt de deur dicht en ik rij de hoek om. ‘Oh my god’, denk ik. Ik sla een hand voor mijn gezicht en krijg de slappe lach. ‘Wat gebeurde daar?’ Verhoogde hartslag, tunnelvisie, verbaal geweld, boze gedachten over de Mercedes, mezelf en m’n vriendin… pats, boem! Dat noemen we een stressreactie volgens mij…
“Everything with no exception is a choice. The choice can be either conscious or unconscious depending on the level of self-awareness. The more self-aware we become, the faster we can make our unconscious choices known to us.” – Raphael Zernoff
In stresssituaties opmerken wat er gebeurt in m’n lichaam, gedachten en emoties; het was afgelopen maanden een van de huiswerkopdrachten van mijn opleiding. Zo miste ik de trein, en merkte ik dat ik door de boosheid met mijn gedachten afdwaalde naar het overlijden van mijn vader. Zat ik in het ziekenhuis me zorgen te maken over mijn ongeboren dochter of thuis op de bank Feyenoord-Ajax te kijken, voelde ik mijn hele lichaam samenspannen, alsof een roofdier me op de hielen zat. En toen mijn vriendin tijdens het mediteren een halve paniekaanval kreeg, leek een angstgolf mijn hart en keel te overspoelen. Voelde ik nou haar angst in mijn lichaam?
Stressrespons
Vaak verrassen en overmannen gevoelens en gedachten me als een (vervelende) situatie zich voordoet, en ben ik me na de gebeurtenis pas bewust van deze (automatische) reacties. Mindfulnesstraining kan helpen om spanning of verandering, op het moment zelf, evenwichtig te beantwoorden; ook wel stressrespons genoemd. Dus als mijn vriendin de auto wilt uitstappen terwijl een Mercedes me op de hielen zit, m’n meisje niet direct afsnauwen en bijna de auto uitduwen, maar even stoppen, ademhalen, en rustig de auto parkeren en haar netjes uit laten stappen.
‘Feelings come and go like clouds in a windy sky. Conscious breathing is my anchor.’ – Thích Nhat Hạnh
Doodongelukkig
Mijn moeder zat in de jaren 80’ meer dan een jaar in een psychiatrische inrichting. Het reizen van mijn vader had ook een keerzijde. Hij was weinig thuis en m’n moeder en hij groeiden uit elkaar, Door die relatie-issues en daarbovenop justitiële problemen van mijn vader raakte mijn lieve mama heel erg in de war. Naar de buitenwereld acteerde ze alsof er niks aan de hand was, van binnen was ze doodongelukkig. Mama niet thuis, voelde voor mij als 9-jarig jochie, heel onveilig. Zelfs toen ze weer thuis kwam, bleef het onwennig. Ik kan me nog goed herinneren dat tijdens het avondeten een keertje haar rechteroog heen en weer bleef rollen door bijwerkingen van de medicijnen. Ik herkende mijn moeder niet meer.
Onveilig
Nu bijna 30 jaar later kan ik me heel af en toe nog steeds zo onveilig voelen. Mijn vriendin heeft een angststoornis. Laatst in bed merkte ik heel veel onrust bij haar. Mijn angst-antennes sloegen alarm; deze situatie is onveilig, leek alles in mijn lichaam te roepen. Ik wilde vluchten. Voorheen duwde ik mijn vriendin dan wel eens haast letterlijk het bed uit. Van de week besloot ik op dat “onveilige” moment tegen mezelf te zeggen: ‘Het is okay, dit mag er zijn.’ En daarna m’n meisje een knuffel te geven in plaats van haar weg te douwen. Ik accepteerde dat mijn angst er was, en keek eigenlijk de onveiligheid in de ogen. Mindfulness gaat ook over die confrontatie. Moeilijke situaties, maar natuurlijk ook vreugde, omarmen/ beleven in plaats van het te ontwijken of for granted te nemen.
‘Mindfulness is simply being aware of what is happening right now without wishing it were different; enjoying the pleasant without holding on when it changes (which it will);
being with the unpleasant without fearing it will always be this way (which it won’t).’
– James Baraz –
Welkom!
‘Ik doe het gewoon’, zei ik tegen mijn docent na de dramatische zitmeditatiereis, op de vraag hoe ik met de chaos in mezelf omging. Haar antwoord: ‘Welkom!’ Ik had het begrepen, maar dikwijls begrijp ik er ook niks van. Dan heb ik geen idee waar ik mee bezig ben, vraag ik me na zes jaar meditatie-ervaring nog steeds af of ik het goed doe, andere keren voel ik me soort van verlicht en volledig in het moment. Om maar niet te spreken over mindful in het dagelijks leven staan. Soms sta ik zo open voor alles om me heen, in een vol café of een drukke winkel, dat ik angstig wil wegkruipen in een hoekje voor een gevoel dat ik niet ken of ervaar ik een dans of een gesprek met een goede vriend zo intens alsof mijn hart uit mijn borstkas knalt. Mindful leven; hoe je het ook went of keert, het is voor mij een bijzondere en onomkeerbare reis met een onbekende bestemming.
‘As you start to walk on the way, the way appears.’ – Rumi